Humo november 2017 - licht ingekort - © Jan Hertoghs

Vanwege Hun Heilige Bekwaamheid om op vele plaatsen tegelijk te zijn, komen Sint en Piet ook op vele plaatsen iets tegen. Maar niet de donkere decemberdagen, natte wegen of gladde daken zijn hun grootste gevaar. Het meest dreigen er ongelukken overdag en in de nabijheid van scholen. Een onthullend krantenonderzoek van de jaren 2000 – 2015. Met hier al een korte greep uit de zak met tegenslagen.

Bij de achtervolging van de valse Sint viel Zwarte Piet over haar eigen jutezak. De kinderen dachten aan en komische sketch, maar Piet Jeffie moest wel degelijk overgebracht worden naar het hospitaal, daar werd een dubbele enkelbreuk vastgesteld.

Sint en Zwarte Piet werden aangevallen op het St-Nicolaasplein (!) in Sint-Niklaas: “Eén van de schelmen rukte de pruik van de Sint af en ook zijn mijter en gewaad werden beschadigd.

Schrik en consternatie gisteren op de Christelijke Borgerschool in het Nederlandse Joure. Sinterklaas werd voor de klas getroffen door een acute hartstilstand. Bewusteloos werd hij naar de hal gedragen en door Zwarte Piet en een leerkracht geanimeerd. Nadien werd hij overgebracht naar het ziekenhuis van Heerenveen. De kinderen schrokken van de ernstige situatie, maar ook van het feit dat het hun eigen schoolhoofd betrof.

Dat laatste bericht stond in de kranten van 7 december 2000 en zo extreem ben ik het nergens meer tegengekomen. Maar het zegt genoeg: de Sint is soms ook maar een mens. Wat wellicht nog meer geldt voor Zwarte Pieten. Die huppelen het dek op en neer, die zingen en die springen en die zijn zo blij, maar in hun uitgelatenheid zien ze soms de zwaartekracht over het hoofd.
Dat gold alvast voor de Zwarte Piet van de Basisschool Nieuwstad in Veurne. Deze Piet die in de Veurnese volksmond Jef Goens wordt genoemd, vatte het idee op om vanuit de tuin van de buren koekjes te werpen op de speelplaats van de kleuters: “Ik stond op een ladder, maar die schoof weg.“ Al wat de kleuters zagen, was een Piet die wel heel plots achter het muurtje verdween, maar niettemin was het “een kwalijke val”: in het AZ Veurne werden twee gebroken ribben vastgesteld.
Ook in Assenede en Kuurne kwam het tot een tuimelperte. De ene Piet tuimelde van het podium (rugblessure), de andere Piet struikelde op het podium “waardoor het Rode Kruis méé op de bühne moest”.
Een Nederlandse Stichting maakte in 2011 een analyse van “Sinterklaasongevallen” en zij kwam op gemiddeld tien ongevallen “per Sinterklaasseizoen”. Nog geen risicoberoep voorlopig, maar voorzichtigheid is toch geboden.
Ook in Elingen liep een en ander slecht af. Naar jarenlange traditie voert men Sint en Pieten rond in een paardenkoets en volgens een Piet die thuis Andy Geerts heet “zat de sfeer er zaterdag goed in.” Maar door een “roekeloze chauffeur” moest de koetsier bruusk uitwijken waardoor een tweede Piet van de koets viel. “Zijn been stond scheef. Zijn voet leek gebroken.” Op vier plaatsen zelfs, en dus werd “de onfortuinlijke helper overgebracht naar het ziekenhuis van Halle”. Daar was het opnieuw schrikken, want deze S.O.S. Piet bleek een echtgenote te hebben die daar verpleegster was.

Break a leg
In Geistingen (Kinrooi) liep het mis na het aanmeren van de boot en de serenade van de fanfare: “de Sint en zijn knechten gingen aan wal, maar één piet viel over de uitgestrooide apennootjes.” Hij bezeerde zijn enkel zo erg dat een ziekenwagen ter plaatse kwam “om een vakkundig gispverband aan te leggen”. De ongelukkige Piet legde de rest van het parcours af “in een rolstoel”.
Ruikt u ook onraad bij die snelle revalidatie? Inderdaad, dit is geen écht ongeval, maar een nep-ongeval om de aanwezige kinderen in een verhoogde staat van opwinding te brengen. De intrede van de Sint is op zich niet spectaculair genoeg: laat ons er een enkelblessure en een ziekenwagen tegenaan gooien.
Het is allemaal begonnen met de Sint-intochten op de Nederlandse televisie. Zij zijn scenario’s gaan schrijven met verdwaalde Sinten, zoekgeraakte heilige boeken, en zeezieke schimmels die niet meer op de daken durven. De VRT en de Vlaamse scholen zijn hen op dit pad gevolgd.
Een Sint komt dus niet meer aan, nee, een Sint komt Ondanks Alles Toch Nog Aan. In Brecht (2004) had Zwarte Piet “onderweg” zijn been gebroken, waardoor hij met loeiende sirene werd afgevoerd naar het ziekenhuis. “Veel pijn zal hij wel niet gevoeld hebben,” schrijft Het Volk, “want op de draagberrie wierp hij nog kwistig met snoepjes”. En verder “klopte het vooraf uitgewerkte draaiboek tot in de puntjes”. U leest het goed: een draaiboek, géén heilig boek.
In Koksijde wilde de “pakjespiet” aan de kinderen enkele trucjes tonen “die hij op de turnschool in Spanje had geleerd”, maar “in zijn enthousiasme kwam hij zwaar ten val.” Ook daar werd een beenbreuk vastgesteld, maar al de volgende dag was Piet weer fit ”dankzij een paardenmiddel”. Dat had goed gewerkt, “maar af en toe hinnikte hij nog.”
Ook de Sint-Hubertusschool in Niel bleef niet gespaard van nep-tegenslagen. Hun Piet was zogezegd “van het dak gevallen” waarbij hij (geeuw!) zijn been had gebroken. En dus arriveerde hun schijnheilige aan de schoolpoort met “loeiende sirenes” en met een “piet op krukken”.
De basisschool Heilige Familie in Oudenburg deed er nog een schep bovenop. Niet de hyperkinetische Piet werd gewond, de Goede Sint zelve was “het slachtoffer van een valpartij” wat noopte tot een aankomst “in een ziekenwagen van de Dienst 100”. Zo klopt het natuurlijk dat ruim 40% van alle ambulanceritten in Vlaanderen nodeloze ritten zijn.
Soms krijgt zo’n fictief schoolscenario ongewild een écht en hardhandig einde. In de Stedelijke Basisschool van Beveren-Leie was een valse sint opgedoken en bij diens achtervolging viel Piet “over haar eigen jutezak” (zie boven). Door de dubbele enkelbreuk steekt de onfortuinlijke piet maar liefst zes weken in het gips”. Echt gips welteverstaan.

Piet met handboeien
Soms steken die schoolscenario’s ook in een actueel jasje. In Heestert voerde de basisschool een “actie voor trager rijden” in haar zone 30 en ze had haast een crisiscentrum nodig om alles in goede banen te leiden. Eerst reed Zwarte Piet te snel door de bewuste straat. Dan veroorzaakte hij een ongeval. Daarna moest hij getakeld worden naar de speelplaats, en om af te ronden kwam nog een ziekenwagen ter plaatse.
In Zingem werd de suspense nog meer opgedreven. Daar dreigde de Sint-intrede “in het water te vallen omdat Zwarte Piet geflitst was in de zone 30 voor de school”. Aan de kinderen werd gezegd dat Sint en Piet “op het politiekantoor vastzaten voor verhoor”. Uiteindelijk reed een politiecombi “met zwaailichten en loeiende sirenes” de speelplaats op. “Agent Jan zorgde zelfs voor Sinterklaasmuziek via de luidspreker van de combi. (…) De heilige man en zijn geflitste knecht stapten bedremmeld uit.” Maar volgens Het Nieuwsblad, “werd de boete voor één keer door de vingers gezien”.
In Aarschot (Basisschool Zonnedorp) kwam Zwarte Piet op school aan terwijl hij “in de boeien was geslagen”. Hij was ook vergezeld door een politieagent omdat hij verkeerdelijk “de schoenen van een paar juffen had gestolen”. Een duidelijk lik-op-stuk beleid en dan is men verwonderd dat er omtrent de Zwarte Pieten geradicaliseerd wordt. Inderdaad, over Sint en Piet schrijven is dezer dagen onmogelijk zonder een hoofdstuk te wijden aan racisme en integratie. En de geesten zijn flink geëvolueerd sinds 2000. In 2002 (= het Europees Jaar van mensen met een handicap) werd aan de Nederlandse gemeentebesturen gevraagd “om rolstoelpieten aan de sinterklaasintocht te laten deelnemen. Dit om de participatie en de integratie te bevorderen.” De Morgen kon toen nog sarcastisch opmerken dat de krant “het ook zou melden als de eerste piet met zijn rolstoel in de schoorsteen blijft steken”.

Intussen zijn integratie en discriminatie dé sleutelwoorden bij àlle intochten. Zwarten zijn volwaardige burgers, die laat je niet als geverfde knechtjes opdraven. De voor- en tegenstanders van de traditionele Piet dreigden in Nederland met zodanige acties dat bij de nationale intocht in Gouda (2014) gewàpende Pieten werden ingezet: “Het zijn agenten van aanhoudingseenheden vermomd én geschminkt als Zwarte Piet. De undercover-Pieten zijn bewapend, maar wel zo onopvallend mogelijk”.Ook in Vlaanderen was het Antwerpse stadsbestuur er al heel vroeg bij om de niet-discriminatie van de Zwarte Man bijzonder ernstig te nemen. Bij de tv-intrede van de Sint in 2000 bleek het slot van de stoet gevormd te worden door “de veegdienst die volledig uit Afrikanen bestond. Zij moesten de rommel van paard en Pieten opvegen.” Op zijn minst een bizar gezicht, zo schrijft De Morgen. Maar de keuze voor de donkere Afrikanen was een bewuste keuze van de stad: “Wij wilden hiermee aantonen dat de integratie van allochtonen in de stadsdiensten een normale gang van zaken is. (…) We hebben die mensen ook goed gebrieft over het feest en hen uitdrukkelijk gevraagd of zij het gênant zouden vinden om dat werk te doen.” Dat bleek geen probleem, genoeg vrijwilligers boden zich aan, maar de stad besloot wel “om hen geen Piet-kostuum aan te trekken”.

Staf gebroken
De perceptie van Piet is een heikel thema, maar de erosie van het kinderlijk ontzag is dat ook. Al in 1997 meldt De Morgen dat in Borgerhout Zwarte Piet en Sint “beroofd zijn door zo’n dertig Marokkaanse kinderen en pubers”. De jongeren hielden op zondag een Golf Cabrio tegen “die volgestouwd was met lekkers voor kansarme kinderen. Onder bedreiging moesten Sint en Piet alles uitladen en overhandigen”;
Nog een triestere mijlpaal is 8 december 2004 toen de Sint “in zijn eigen residentiestad Sint-Niklaas hard werd aangepakt”. Toen de Sint (aka F. Dupon) en Zwarte Piet (aka W. Perdaen) om 22 uur “het uitgaanskwartier betraden op het Sint-Nicolaasplein” sprak een groep jongeren hen aan “of ze drugs of een BMW cabrio voor hen hadden. Neen, niet voor stoute kinderen, was het lachende antwoord. Waarop de moeilijkheden begonnen. (…) Het werd trekken en duwen en één van de schelmen rukte de pruik van de Sint af en ook zijn mijter en gewaad werden beschadigd.” Sint en Piet moesten zich anderhalf uur verschansen in een café, en beiden waren nadien boos op de politie die niet was komen opdagen.
Twee jaar eerder was er een gelijkaardige agressie, en nog wel in de kardinaalsstad, het aartsbisschoppelijke Mechelen. “Niemand minder dan Sinterklaas en Zwarte Piet werden door een twaalfkoppige jongerenbende aangevallen”. De Sint en zijn (vrouwelijke) Piet hadden net enkele huisbezoeken afgelegd toen “twaalf allochtone jongeren” dreigend op hen afkwamen. Het bleef niet bij verbale agressie, de jongeren begonnen de Zwarte Piet “te betasten en trokken haar pruik af.” Dat ging de Sint te ver, “en toen ben ik met mijn staf beginnen slaan. Tot die zelfs in twee brak.” De belhamels rukten intussen zijn mijter en rode cape af, “en ze dreigden ermee van m’n baard in brand te steken.” De opgeroepen politie kon later vijf jongeren oppakken en het PV werd overgemaakt aan het parket en de jeugdrechter.

Een heel enkele keer slaat Zwarte Piet terug. Zo was er in het Nederlandse Finsterwolde een autobestuurder die “veel te dicht” langs de stoet reed waardoor “het regenwater uit de plassen op de sint en zijn helpers spatte”. In een eerste reactie gooiden de pieten “koekjes tegen de auto” en toen de 21-jarige bestuurder stopte, gingen twee Pieten verhaal halen. Daarbij kwam het tot een handgemeen “waarbij één Piet de bestuurder een klap in het gezicht gaf, voor de ogen van de kinderen”. De automobilist werd “met een hersenschudding in het ziekenhuis opgenomen”.
Hoor wie klopt daar kind’ren, het is de vuist van Pieterbaas.

Vermomde overvallers
Zwarte Piet zijn is tegenwoordig een stresserende bezigheid en dus wil zo’n Piet wel eens stoom aflaten. In Grobbendonk ging Piet (aka Koen V.T.) na een sinterklaasfeestje “nog op herbergbezoek en wel in zijn kostuum”. Jammer genoeg reed hij na dat drinkgelag tegen een geparkeerde auto. “Uit de ademanalyse bleek dat Piet teveel gedronken had”. De politierechtbank “trakteerde Koen VT op een rijverbod van 60 dagen”.
Dat de perceptie van beide verklede kindervrienden evolueert, blijkt ook in Zwitserland. Daar besloten twee grote banken al in 1999 om “Sinterklaas en helpers geen toegang meer te verlenen tot hun kantoren, uit vrees voor overvallen. In de maand december worden vanaf nu ook kerstmannen geweerd”.
In 2006 pleegde een kindvriendelijk duo effectief een overval in Bergen-op-Zoom. Daar werd aan de deur geklopt “rond acht uur ’s avonds en Sint en twee Pieten drongen een huis binnen en bedreigden de bewoners met een vuurwapen. Toen ze geld kregen, maakten ze zich uit de voeten. Volgens de politie waren in het huis geen kinderen aanwezig.”
In Koksijde werd een Piet gearresteerd die inbrak in een vakantiehuis. De politie kende hem al langer: “Hij doolt rond aan de Westkust en wordt Zwarte Piet genoemd omdat hij altijd in het zwart gekleed is en zijn gezicht verbergt onder zwarte schoensmeer.”
In maart 2013 riskeerde C.D. drie jaar cel voor gewapende overvallen, onder meer op een kruidenierszaak in Geluwe. De overvaller drong de winkel binnen met een alarmpistool “en eiste de inhoud van de kassa”. Hij kwam daarbij oog in oog met de uitbaters, én ook met Sint en Piet die daar hun opwachting maakten. De kruidenier kon “de kerel een klap geven” waardoor hij op de vlucht sloeg.
In Dessel-Witgoor “kruisten Sint en Piet het pad van een inbreker”. Die zette het op een lopen, achternagezeten door een buurtbewoner en Zwarte Piet. De Sint zelf moest afhaken, wegens “helemaal uitgedost en niet in staat om achter de dief aan te rennen”. Met de hulp van een agent kon de man opgepakt worden: hij liep “recht in de handen van de politie en in de zak van Zwarte Pïet.”

Ho-ho-ho!
Gezien hun mobiliteit én menslievendheid zijn Sint en Piet vanzelfsprekend eerstelijn-hulpverleners. Toen in Sint-Truiden brand uitbrak in een conciërgewoning, was Zwarte Piet één van de eersten ter plaatse dankzij een nabijgelegen Sinterklaasfeest: “Ik wilde net het paard van de Sint eten geven toen ik rook uit de woning zag komen. Ik heb meteen de brandweer verwittigd.” Die trof bij aankomst een bewusteloze vrouw aan en deze werd door de “brandweer en drie Zwarte pieten naar buiten gesleurd.” Een heldhaftig optreden, roetzwarte gezichten incluis.
In Moorslede raakte een chauffeur van de weg “en ramde daarbij een kapelletje”. Daarmee trad een bijzondere alarmprocedure in werking, want algauw kwam een verpleegster ter plaatse, gevolgd door een passerende Zwarte Piet. “Ik vervoerde de Sint en ben direct gestopt om hulp te bieden aan de gewonde.” De barmhartige Piet was vroeger brandweerman-ambulancier.
In Maasmechelen knalde een bestuurder tegen een boom en toen hij uit zijn wagen krabbelde, stopte een brandweerwagen “mét de Sint en Zwarte Piet aan boord”. De brandweercommandant was de Sint zelve vergezeld van twee spuitpieten; ze waren op weg “naar de kinderen van de brandweermannen”.
In Ardooie stopten Sint en Piet bij een ongeval “met een benevelde chauffeur”. Die vroeg met dubbele tong “of hij soms al in de hemel was”. De Sint die ook voltijds politieman was “regelde het verkeer met zijn staf”.
Dat is de ware geest van edelmoedigheid.
De compleet foute spirit troffen we bij de vrije basisschool De Bijenkorf in Sleidinge. Daar brachten vijf Pieten de Sint binnen “op een ziekbed. Volgens de dokter was de Sint depressief omdat hij altijd cadeautjes moet geven en er zelf nooit ééntje krijgt.” Een krankzinnige diagnose gezien zijn eeuwenlange altruïsme, maar de komedie ging nog verder. “De kinderen wilden de Sint opbeuren en ze overlaadden hem met dansjes en geschenken. Ook probeerden ze de Sint te verkleden in een Indiaan of Zwarte Piet. Maar zonder succes. Tot de kinderen op het idee kwamen om de Sint als kerstman te verkleden. Toen klaarde zijn gezicht op. Voor de Sint ging een droom in vervulling: hij was nog nooit kerstman geweest.”
Een Sint die een kerstman moet worden: lager kan je niet vallen. Een bijbelse straf verdienen ze in Sleidinge. Alle tien plagen van Egypte moeten op de Bijenkorf neerdalen.
En zonder zwaailichten a.u.b.

Sint en Piet in het echt: uit koets gevallen, van baard beroofd en andere waargebeurde feiten

Down the Road en de winter in Lapland (1): de Belgische die de jaarlijkse ijstijd en rendieren trotseert

Sint en Piet gaan hard méé met hun tijd: van schimmel tot bulldozer en parachute